Çin’le tam olarak ne yaşandı?
Trump’ın gümrük vergisi şokunu karşılıklı misillemelerle bütün dünya için tehlikeli bir hale getiren şey ise, Çin Halk Cumhuriyeti’nin açık ve sert yanıtları oldu.
Trump yönetimi, ilk olarak Çin’e yönelik ilk adım kapsamında yaklaşık 50 milyar dolarlık Çin mallarına uygulama kararı aldığını açıkladı. Bu kararda, belirli ürünler için yüzde 25’lik oran belirlenmişti. Vergi oranı bazı ürünlerde daha düşük, bazı ürünlerde ise farklı oranlar uygulanacak şekilde yapılandırılsa da, ana oran yüzde 25 oranı etrafında şekilleniyordu.
Çin ise, misilleme olarak ABD’den gelen ürünlere yönelik vergi oranlarını yükseltmeye başladı. İlk misilleme hamlesi, ABD mal ve ürünlerine yönelik vergi oranlarını yüzde 84’e çıkarmak oldu.
Süreç içinde uygulanan vergiler aşamalı olarak yükseltildi. Başta, mevcut vergi oranının üzerine ek vergiler getirilerek toplam vergi oranı yüzde 104’e kadar yükselmişti.
Son olarak ise Trump, "Çin'in dünya pazarlarına gösterdiği saygısızlığa dayanarak, Çin'e uygulanan gümrük vergisini derhal yürürlüğe girmek üzere yüzde 125'e yükseltiyorum. Umarım yakın gelecekte Çin, ABD'yi ve diğer ülkeleri sömürme dönemlerinin artık sürdürülebilir veya kabul edilebilir olmadığını anlayacaktır” ifadeleriyle el yükseltti.
Ancak Trump aynı anda, Çin’i ‘misilleme yapmayan ülkelere ödüllendirme’ vaadini andırırcasına ‘masaya çağırmaya’ devam etti:
"Çin Devlet Başkanı Şi gururlu bir adam. Onu çok iyi tanıyorum. Bir anlaşma yapmak istiyorlar ancak bunu nasıl yapacaklarını tam olarak bilmiyorlar, ancak bunu çözme sürecinde anlayacaklar."
Trump’ın ilan ettiği vergiler, bütün dünyayı bir ticari dalgalanmaya sürüklese de, yaşananlar iki küresel ekonomik devin, Çin ile Amerika arasında Trump’ın birinci başkanlık döneminde başlayan Ticaret Savaşı’nın devamı sayılabilir.
Yalnızca ticari alan da değil, Çin ile ABD’nin dünyada karşı karşıya gelmediği yer yok. Tayvan krizi, Orta Asya, Afrika, Kore Yarımadası, Rusya-Ukrayna savaşı, Ortadoğu ilişkileri, ABD’deki TikTok davaları, Arktik’te yeni durum… Bu iki ülke, kendi coğrafi sınırlarının da ötesinde, dünyanın bütün kıtalarında çeşitli seviyelerde zaten karşı karşıya. Öyle ki, Trump’ın ‘kontrolsüzlüğüne’ atıfla açıklanan Grönland planları dahi, başta Çin olmak üzere, Çin-Rusya ikilisinin Arktik’te artan gücüyle ilişkili.
Özetle Trump yönetimi, Çin’i yalnızca ekonomik bir rakip değil, en büyük siyasi düşmanı olarak görüyor. Bu nedenle açıklanan vergilerin, yalnızca Amerikan ekonomisine destek veya ekonomik misillemeler değil, Çin-Rusya geriliminde beklenen ‘büyük depremin’ öncü sarsıntıları olarak görmek mümkün.
