0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
%

İstanbul ve ötesi:

Ekrem İmamoğlu’nun yürüyüşü sürüyor

İstanbul sadece Türkiye’nin kalbi değil, aynı zamanda politikanın da oyun kurucu şehri. Büyük siyasetin parolasının "İstanbul'u kazanan Türkiye'yi kazanır" olması da belki bu yüzden. İstanbul'un herhangi bir şehir olmadığını, Türkiye'nin siyasi kaderini belirleyen bir güç merkezi olduğunu 31 Mart’ta bir kez daha gördük. 

31 Mart’taki tablonun nasıl oluştuğunu anlamak için hikayeyi biraz başa sarmak gerekiyor.

28 Mayıs 2023

14 mayıs 2023’de yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunda istediğine ulaşamasa da 28 Mayıs’taki ikinci turda Cumhur İttifakı ve Recep Tayyip Erdoğan’ın ilan ettiği zafer, muhalefet için yolun sonu gibi görünüyordu. Erdoğan her şeyi kazanmıştı. Daha doğrusu biz her şeyi kazandığını düşünüyorduk. Oysa o bizimle aynı fikirde değildi. 

Erdoğan, zaferi kesinleşir kesinleşmez, evinin de bulunduğu Üsküdar’ın Kısıklı semtinde yerel seçimleri ve İstanbul’u işaret ederek şöyle diyordu:

"Biz İstanbul'u çok seviyoruz. İstanbul aşığıyız, İstanbul'la yola çıktık, İstanbul'la yola devam ediyoruz. 2024'de Üsküdar'ı da, İstanbul'u da yerel seçimlerde kazanmaya hazır mıyız?”

Ancak Erdoğan’ın siyasi jargonunun amentüsü haline gelmiş Sezai Karakoç’un ‘Göklerden gelen bir karar vardır’ dizesinde olduğu gibi, sandıktan da çıkacak bir karar vardı. Ve o karar hiç de Erdoğan’ın beklediği gibi olmayacaktı. Hem de sadece İstanbul değil, Türkiye sathında.

Fotoğraf: Depophotos #17866706

%52.6

28 Mayıs 2023'de, Erdoğan ikinci turda Türkiye genelinde aldığı %52,6 oy oranı ile muhalefetin ortak adayı Kılıçdaroğlu’nu geride bırakarak yeniden Cumhurbaşkanı seçilmişti.

Büyükşehirlerin kararı

Erdoğan, seçimin ilk turunda olduğu gibi ikinci turda da İstanbul başta olmak üzere pek çok büyükşehirde CHP’nin ittifak adayı Kemal Kılıçdaroğlu’na yenilmişti. İstanbul’da Kılıçdaroğlu’nun yüzde 51,78 oyuna karşılık Erdoğan yüzde 48,22’de kalmıştı.

İstanbul'un iki yüzü: Erdoğan, İmamoğlu

Ekrem İmamoğlu 2019’da İstanbul için aday gösterildiğinde, Beylikdüzü’nde bir dönem belediye başkanlığı yapmış pek tanınmayan, kazanmasına şüpheyle bakılan genç bir siyasetçiydi. 

Şimdi pek hatırlanmıyor ama, Recep Tayyip Erdoğan 1994’te İstanbul’u kazandığında CHP’nin adayı, sonraki yıllarda AK Parti’de Kültür ve Turizm Bakanlığı yapacak, Ertuğrul Günay’dı. CHP 1999’da ünlü iş insanı Adnan Polat, 2004’te Kocaeli Belediyesi ve Kocaelispor’u uzun yıllar yönetmiş Sefa Sirmen’le İstanbul’u almayı denemişti. 2009’da daha sonra genel başkan olacak Kemal Kılıçdaroğlu, 2014’te ise hayli popüler Şişli eski belediye başkanı Mustafa Sarıgül denendi. Ancak hiçbiri, İstanbul’u AK Parti’den almayı başaramadı. 

Beylikdüzü'nden İstanbul'a başkanlık yolu

1994’ten beri milli görüş geleneğinin ve devamında AK Parti’nin yönettiği “İstanbul’u kazanmak” Ekrem İmamoğlu’na nasip olacaktı.

CHP’nin ‘makus talih’ini tersine çeviren, İstanbul’un ‘taksileri sarı olmadığı için’ alay edilen uzak ilçesinin genç ve tanınmamış başkanıydı. Bu sonuç herkes için sürpriz olsa da İmamoğlu daha Mart 2012’de Twitter’da Beylikdüzü’nde iktidar olmadan bize uyku yok. Bilin ki ardından İstanbul’da, Türkiye’de iktidarızdiye yazmıştı. 

31 Mart 2019'da yapılan yerel seçim, Türkiye'nin siyasi tarihinde önemli bir dönüm noktası oldu. Millet İttifakı'nın adayı İmamoğlu’nun, Cumhur İttifakı'nın adayı Binali Yıldırım’a karşı 13 bin farkla kazandığı sürpriz zafer sonrası AK Parti, oy sayımında usulsüzlük yapıldığını iddia ederek Yüksek Seçim Kurulu'na başvurdu. İtirazlar sonucu YSK, İstanbul'da oyların yeniden sayılmasına karar verdi. Yapılan detaylı incelemeler ve sayımlar sonucunda İmamoğlu'nun zaferi teyit edilse de, seçimlerin iptaline ve 23 Haziran'da yeniden yapılmasına karar verildi. İmamoğlu 28 Haziran’da aradaki oy farkını 800 bine çıkararak ikinci kez İstanbul’u kazandı. 

2019'dan sonra

Aradan geçen 4 yılda Türkiye derin bir ekonomik krizle birlikte büyük bir deprem felaketi yaşadı. Ülkenin 11 şehrini vuran depremin yarattığı insani ve maddi kayıp devasa boyuttaydı. İktidarın hem ekonomi politikaları hem de depremin ardından gösterdiği tutum, toplumda büyük bir huzursuzluğun derinleştiğini gösteriyordu. 1999’daki depremin ardından Türkiye’nin yaşadığı büyük siyasi dönüşüme benzer, yeni bir siyasi dönüşümün başlayacağını ve halkın iktidarı değiştireceği yaygın bir kanaate dönüştü. 

Türkiye 14 Mayıs 2023’e kilitlendi. Ancak, çıkan sonuç  muhalefet bloku için hezimetti. Cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci tura kaldı, ancak 28 Mayıs’ta Erdoğan bir kez daha zaferini ilan etti. 

31 Mart: CHP için diriliş

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra ‘Millet İttifakı’nda temsil edilen muhalefet bloku seçimin ardından büyük tartışmalarla dağılma sürecine girdi. Hezimetin tek muhasebesi Cumhuriyet Halk Partisi’nde yapıldı ve partinin 2011’den beri liderliğini yürüten ve cumhurbaşkanı adayı da olan Kemal Kılıçdaroğlu, kongrede kaybederek yerini Özgür Özel’e bıraktı. CHP’deki değişimin fitilini ateşleyense İmamoğlu’nun çıkışıydı. 

CHP’deki değişimcilerin başını çeken İmamoğlu, 31 Mart 2024’teki yerel seçimde İstanbul’u üçüncü kez kazandı. Hem de 2019’daki gibi bir ittifakın ortak adayı olmadan, 2019’daki ittifak bileşenlerinden İYİ Parti’nin ve aday çıkarmayarak zımnen destek veren DEM Parti’nin bu kez güçlü bir aday çıkarmasına karşı kazandı. Tüm devlet imkanlarının kendisi için seferber edildiği başat rakibi Murat Kurum’a ve aslında Cumhurbaşkanı Erdoğan’a karşı kazandı.

İstanbul'da 26 ilçe CHP'nin

Rakibi Kurum ile arasında yaklaşık 1 milyon oy farkı olan İmamoğlu, aldığı yüzde 51 ile sadece büyükşehiri kazanmadı, aynı zamanda İstanbul’da AK Parti’nin elinde olan pek çok ilçenin de el değiştirmesini sağladı. 31 Mart’a 14 ilçe ile giren CHP bu sayıyı 26’ya çıkardı. 

El değiştiren ilçeler

CHP Üsküdar, Beyoğlu, Beykoz gibi geçmişte AK Parti'nin önde geldiği birçok ilçede birinci parti oldu.

Büyükşehir zaferleri ne anlama geliyor?

İstanbul 4 trilyon 564 milyar 280 milyon TL ile Türkiye'nin ekonomik aktivitesinin büyük bir bölümünü sırtlayarak toplam GSYH'den %30,4'lük bir pay alıyor. İstanbul’u 1 trilyon 329 milyar 810 milyon TL ve %8,9'luk pay ile Ankara, 972 milyar 238 milyon TL ve %6,5'lik pay ile İzmir takip ediyor.

Partilerin yerel seçimlerde bu büyükşehirlerin yönetimlerini kazanması ekonomik ve sosyal projeleri hayata geçirme fırsatı ile seçmen havuzlarını genişletme şansı veriyor. Türk ekonomisinin yarısını içeren üç büyükşehirdeki seçim sonuçları, ekonomik piyasaları ve yatırımcı güvenini de doğrudan etkiliyor.

İstanbul'un ötesinde ne var?

İstanbul; Erdoğan'ın siyasi sahnede parlamasından, Türkiye'nin en uzun süre görev yapan Başbakanı ve sonrasında Cumhurbaşkanı olmasına kadar, birçok dönemeçte merkezi bir öneme sahip. Şimdi ise, Ekrem İmamoğlu'nun liderliğinde, İstanbul bir kez daha Türkiye'nin siyasi kaderinde belirleyici bir role bürünmüş durumda bulunuyor. Bugün İmamoğlu, tarihin ve geleceğin kesiştiği bu şehirde, siyasi yolculuğunun belki de en önemli dönemecini geçmiş oldu. İmamoğlu’nun serüveninin nasıl ilerleyeceğini tahmin etmek zor, yürüşünün İstanbul’un ötesine uzanıp uzanamayacağını ise tarih gösterecek. 

Katkıda Bulunanlar

Hikâye: Mahir Boztepe
Kürasyon: Ilgaz Fakıoğlu
Fotoğraflar: Depophotos