Hesaba mı ihtiyacınız var? Üye ol
Rusya - Ukrayna savaşının dönüm noktaları
24 Şubat 2022'de Rusya'nın Ukrayna'ya saldırmasıyla başlayan savaşta 2 yıl geride kaldı.
Savaş resmen bu tarihte Moskova yönetiminin Ukrayna’yı işgal kararıyla başlamış olsa da iki ülke arasındaki gerilim, günümüzden 10 yıl öncesine, 2014’e uzanıyor.
Kırım’ın ilhakı ile Donbas bölgesindeki Rusya yanlısı silahlı gruplarla Ukrayna Ordusu ve Azov Taburu gibi paramiliter güçler arasındaki yıllar süren çatışmalar, iki toplumda da derin yaralar açtı; 2’inci yılını geriden bırakan savaşsa o yaraları derinleştirdi.
Bugün Ukrayna topraklarının yüzde 18’i Rusya’nın kontrolü altında. Ukrayna’nın geçen yaz başlattığı karşı taarruz başarıya ulaşamadan sona erdi. Çatışmalar devam etse de cephe hattında büyük değişimler yaşanmıyor. Ne Rusya Ukrayna’ya girerken öne sürdüğü hedeflere ulaşabiliyor ne de Ukrayna topraklarını Rusya’dan geri alabiliyor. Savaş, tarafların amansızca hırpalandığı bir süreçte sıkışmış gibi görünüyor.
Scrolli 3’üncü yılına giren Rusya-Ukrayna Savaşı’nın dönüm noktalarıyla ilgili hafıza tazelerken, gerçek verileri kullanarak savaşın bugüne kadarki bilançosunu çıkarıyor, cephede çamur ve çelik arasında tükenen askerlerin yaşamlarına bakarak savaş gerçeğini mercek altına alıyor.
24 Şubat ‘22
Perşembe sabahının erken saatlerinde Rusya lideri Putin Ukrayna’ya ‘özel askeri operasyon’ başlattıklarını duyurdu. Moskova’ya göre işgalin gerekçesi ‘neo-Nazilerin etkisiz hale getirilmesi’ydi.
Sadece birkaç saat içinde Rusya Ukrayna’nın dört bir yanına füzeler atmaya başladı; Rus askerleri ülkenin kuzeyi, doğusu ve güneyini işgal etti.
25 Şubat ’22
İşgalin ilk saatlerinde Ukrayna lideri Zelenski’nin ülkeden kaçtığı iddia edildi. Zelenski bu iddiaya yakın ekibi ile birlikte Kiev sokaklarında çektiği bir video ile yanıt verdi. “Hepimiz bağımsızlığımızı, ülkemizi savunmak için buradayız ve burada kalmaya devam edeceğiz” dedi.
2 Mart ’22
Rusya Ukrayna’nın güneyindeki Herson’u işgal etti. Herson bu savaşta Ukrayna’nın kaybettiği ilk büyük kent oldu.
10 Mart ‘22
Savaş tüm şiddetiyle devam ederken Rusya ve Ukrayna arasında görüşmeler de yapılıyordu. Tarafların ilk kez bakan düzeyinde görüşme yaptığı tarih ise 10 Mart oldu. Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov ve Ukrayna Dışişleri Bakanı Kuleba Antalya’da bir araya geldi.
29 Mart ’22
İki ülke heyetleri bu kez İstanbul’da bir araya geldi. Görüşme sonrasında Rus tarafı Ukrayna’nın taleplerini Putin’e ileteceklerini açıkladı. Ukrayna’nın talepleri arasında Türkiye’nin garantörlerden biri olması da vardı.
30 Mart ’22
Rusya işgalin ilk günlerinde kısmen işgal ettiği Kiev ve çevresinden çekilmeye başladı. Moskova bu adımın ‘planlı’ olduğunu söylese de Ukrayna işgalin ‘Rusya için iyi gitmediği’ görüşündeydi.
3 Nisan ’22
Rusya’nın Kiev yakınındaki Buça’dan çekilmesinin ardından bölgede toplu mezarlar bulunduğu açıklandı. Ukraynalı yetkililer bölgede işkence, cinsel istismar ve infaz suçlarının işlendiğini belirtti. Rusya ise suçlamaları kabul etmedi.
14 Nisan ’22
Karadeniz’de görev yapan Rus savaş gemisi Moskva’da önce patlama oldu, ardından da battı. Rus donanmasının amiral gemisi olarak bilinen Mosvka’nın batması, Moskova için prestij kaybı olarak yorumlandı.
18-19 Nisan ’22
Rusya saldırılarının odağının Ukrayna’nın başkenti Kiev’den ülkenin doğusundaki Donbas bölgesine kaydırdı ve ‘operasyonun yeni aşamasının başladığını’ duyurdu.
18 Mayıs ’22
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, Moskova’nın hiç istemediği şekilde NATO’nun sınırlarının genişlemesine neden oldu. İsveç ve Finlandiya 18 Mayıs 2022’de İttifak’a üye olmak için başvuru yaptı.
20 Mayıs ’22
Kırım’a yakınlığı nedeniyle Moskova yönetimi için stratejik önemdeki Mariupol, Rusya’nın kontrolüne geçti. 9 Mart’ta başlayan abluka 20 Mayıs’ta Azovstal Çelik Fabrikası’nda da kontrolün sağlaması ile sona erdi.
Ukrayna Mariupol ablukası sırasında bir doğum hastanesi ve bir tiyatro salonuna düzenlenen saldırıda yüzlerce kişinin öldüğünü duyurmuştu.
3 Temmuz ’22
Rusya Lysychansk’ı ele geçirdi, böylece Donbas’ı oluşturan iki bölgeden biri olan Luhansk’ta kontrol tamamen Rus tarafına geçti.
29 Ağustos ’22
Ukrayna ilk büyük karşı taarruzunu başlattı ve Herson’u Ruslardan geri almak için harekete geçti. Operasyonun ilk adımı, Rus güçlerini Dnipro Nehri’nin doğusuna püskürtmekti.
21 Eylül ’22
Savaş 9’uncu ayına girmek üzereyken Putin’den dikkat çeken bir adım geldi, Rusya Devlet Başkanı ‘kısmı seferberlik’ ilan etti. Karar savaşa katılmak istemeyen Rus erkekleri arasında endişeye neden oldu.
30 Eylül ’22
Rusya düzenlenen referandum sonrası Ukrayna’nın doğusundaki 4 bölgenin- Luhansk, Donetsk, Herson ve Zaporijya- ilhak edildiğini açıkladı. Ukrayna ve Batı ülkeleri referandum sonucunu da Rusya’nın tek taraflı ilhak kararını da tanımadı.
2 Ekim ’22
Ukrayna 3 hafta süren çatışmaların sonunda Harkov’da kontrolü yeniden ele geçirdi.
8 Ekim ’22
Ukrayna güçleri Rusya ile Kırım’ı birbirine bağlayan ve Rusya’nın 3,6 milyar dolar harcadığı Kerç Köprüsü’nü patlattı. Rusya bu saldırıya misilleme olarak Ukrayna’nın pek çok kentini vurdu.
11 Kasım ’22
Rus askerlerinin Dnipro Nehri’nin gerisine çekilmesinin ardından Ukrayna güçleri Herson’u geri aldı.
9 Şubat ’23
Donbas bölgesinin tamamını ele geçirmeye çalışan Rusya yeni bir saldırı başlattı. ABD Savunma Bakanlığı Rusya’nın bu saldırıda büyük kayıp verdiği iddia etti. Buna göre, saldırıya katılan Rus güçlerinin yeterli ekipmanı ve yeterli askeri eğitimleri yoktu.
21 Mayıs ’23
Wagner güçleri savaşın en kanlı bölümünün yaşandığı Bahmut’ta kontrolün Rus tarafına geçtiğini açıkladı. Tahminlere göre Bahmut’ta Rusya’nın sadece 6 aydaki kaybı 100 bin askerdi.
8 Haziran ’23
Ukrayna Batı’dan gelen askeri yardımın ardından ikinci karşı saldırısını başlattı. Kiev yönetiminin hedefinde ülkenin işgal altında olan doğu ve güneydoğusu vardı. Operasyonun ilk günlerinde Donetsk-Zaporijya sınırındaki bazı küçük yerleşim yerlerinde kontrolü sağlayan Ukrayna askerleri, Rus savunması karşısında daha fazla ilerleme gerçekleştiremedi.
23-24 Haziran ’23
Bahmut’ta kontrolü Rus askerlerine bırakan Wagner güçlerinin lideri Yevgeni Prigojin Moskava’ya karşı bayrak açtı. Putin Prigojjin’i ‘vatana ihanet’, ‘silahlı isyan girişimi’ ve ‘ülkeyi arkadan bıçaklamak’ ile suçladı. Wagner isyanı iki gün sürdü, 23 Ağustos’ta Prigojin’in içinde olduğu uçağın düştüğü açıklandı.
24 Ağustos ’23
Ukrayna özel kuvvetleri Rusya’nın 2014’te tek taraflı olarak ilhak ettiği Kırım’a baskın düzenledi. Jetski kullanan Ukraynalı komandolar elektronik savaş istasyonuna Ukrayna bayrağı dikti. Rusya baskın sonrası bir Ukraynalı komandonun yakalandığını açıkladı.
13-22 Eylül ’23
Rusya’nın Karadeniz filosunun demirlediği Sivastopol’deki ana liman Ukrayna füzelerinin hedefi oldu. Limandaki bir denizaltı ve gemi hasar aldı. Ukrayna saldırıda aralarında Karadeniz Filosu Komutanı Viktor Sokolov’un da olduğu 22 Rus askerinin öldürüldüğünü duyurdu. Rusya ise yayınladığı video ile Sokolov’un hayatta olduğunu açıkladı.
1 Kasım ’23
Dönemin Ukrayna Genelkurmay Başkanı Valeriy Zalujnıy Economist’e yaptığı açıklamada, her iki taraf için de ‘çıkmaza sokan teknoloji seviyesine ulaşıldığını’ söyledi.
18 Şubat ’24
Ukrayna ordusu, aylar süren şiddetli Rus saldırılarının ardından Avdiivka şehrinden çekildi. Bu çekilme, Rusya’nın son aylardaki en büyük ilerlemesini sağladı ve Avdiivka’nın kontrolü Rusya’ya geçti.
Ukrayna lideri Zelenski 26 Şubat 2024’te yaptığı açıklamada savaşın başından bu yana ilk kez kayıplarıyla ilgili rakam vererek savaş boyunca 31 bin askerlerinin öldüğünü söyledi.
Ukrayna: 44 milyonluk Ukrayna’da Rus işgalinin başlamasının ardından 14 milyon kişi evini terk etti. Bazıları zaman içinde geri dönse de Uluslararası Göç Örgütü verilerine göre hala 6.5 milyon Ukraynalı mülteci var. Ülke içinde yerinden edilmişlerin sayısı ise 3.7 milyon.
Rusya: Yaklaşık 800.000 kişi ekonomik veya siyasi nedenlerle göç etti. Bu, Rusya nüfusunun %0,6'sını oluşturuyor.
Bugün her ne kadar teknolojik silahların, sosyal medya içeriklerinin, istatistiklerin ve politik demeçlerin gölgesinde kalsa da asıl savaş yüzlerce yıldır olduğu gibi savaş meydanlarında yaşanıyor. Askerler bir yandan soğuk havanın kemikleri sızlatan ayazında fare istilasıyla bir yandan bataklığa dönüşen arazide zorlu bir mücadele veriyor.
Rusya-Ukrayna savaşında, her iki taraf için de yeni bir ‘ortak düşman’ ortaya çıktı: Fareler. Kış şartları nedeniyle cephe hattı boyunca yayılan binlerce fare, askeri teçhizatları kemiriyor ve gıda stoklarını tüketiyor. Bu sorunla başa çıkmak için bazı askeri birlikler, farelere karşı kedileri kullanmaya başladı.
Savaşta askerlerin yaşadığı en büyük sorunlardan biri de ‘siper ayağı’ olarak bilinen rahatsızlık. Askerlerin uzun süreler boyunca soğuk, ıslak ve hijyenik olmayan koşullara maruz kalmaları, ayaklarında enfeksiyon ve doku bozulmasına sebep oluyor. Birinci ve İkinci Dünya Savaşları sırasında, askerlerin yaşadığı en büyük sorunlardan biri olan ‘siper ayağı’ rahatsızlığı günümüzde Rusya - Ukrayna cephesinde de devam ediyor.
Görsel yapay zeka ile oluşturulmuştur.
Özellikle zorlu iklim şartlarıyla bilinen Doğu Avrupa coğrafyasında ilkbahar ve sonbaharda toprak tamamen çamur haline geliyor. Rusça’da bunun adı bile var: Rasputitsa. Bu dönemde hareket etmek imkansızlaşıyor, askeri operasyonlar yavaşlıyor ve birliklerin ikmal ihtiyacı karşılanamıyor.
Görsel yapay zeka ile oluşturulmuştur.
Rusya, İran yapımı ‘Şahit’ kamikaze dronelarını aktif olarak kullanıyor. İran her ne kadar Rusya’ya bu droneları sattığını yalanlasa da cephede sıkça görülüyorlar.
ABD ve Ukraynalı üst düzey yetkililer, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırılarında Kuzey Kore yapımı füze kullandığını ileri sürdü. Yetkililer bunların 400 km ile 800 km menzilli KN-23 ve KN-25 füzeleri olduğuna inanıyor. Rusya ve Kuzey Kore ise konuyla ilgili iddiaları reddediyor.
Uzun menzilli hassas güdümlü Kalibr füzeleri gemilerden, denizaltılardan veya uçaklardan fırlatılabiliyor. Kalibr füzelerinin maksimum menzili 2.600 km; bu füzeler Ukrayna’nın tamamını kapsayabiliyor.
Rusya Devlet Başkanı Putin’in 2018’de duyurduğu ve ‘ses hızının 10 katı hızla uçabildiği’ söylenen Kinjal hipersonik füzesini Rusya, Ukrayna sahasında ilk kez 2022’de kullandı. Kinjal’ın açıklanan menzili 1.500 ile 2.000 km arasında.
Ukrayna savaşın başında Türk insansız hava aracı Bayraktar TB2’yi yoğun şekilde kullandı. Ancak Ukrayna'nın, şimdilerde Bayraktar firmasının ürettiği insansız hava araçlarından satın almasını, Yunanistan, Kıbrıs Rum Kesimi ve Fransa veto ettiği iddia ediliyor. Ukrayna tarafı, cephe hatlarında modifiye edilmiş küçük ticari İHA’ları da kamikaze olarak kullanıyor. Ukrayna bu yıl 1 milyon insansız hava aracı üretmeyi planlıyor.
Her biri yaklaşık 2.5 milyon ABD doları değerinde olan, İngiltere-Fransa yapımı Storm Shadow seyir füzeleri, Ukrayna'ya Batılı müttefikleri tarafından sağlanıyor. Bu füzelerin menzilinin 250 km'den fazla olduğu biliniyor.
Ukrayna, topları savaşta yoğun şekilde kullanıyor. Verilere göre, Ukrayna günde 4 bin ile 7 bin arasında top mermisi kullanıyor. Ukrayna’nın top mermisi ihtiyacını büyük oranda Avrupa Birliği ülkeleri karşılıyor. Yıl sonuna kadar Avrupa'nın en az 1.3 milyon top mermisi üreterek bunları Ukrayna’ya teslim etmesi planlanıyor.
Hikaye, Araştırma: Mahir Boztepe
Kürasyon: Anıl Basat
Asistan Editör: Emre Can Gökboğa
Fotoğraflar: Depophotos, NATO, Ukrayna Savunma Bakanlığı, Rusya Savunma Bakanlığı
Videolar: Ukrayna Savunma Bakanlığı, Rusya Savunma Bakanlığı
3D Modeller:
"Shahed-136" (https://skfb.ly/ozuFr) by KillCaptureDestroy is licensed under Creative Commons Attribution-NonCommercial
"Sizzler SS-N-27 Kalibr 3M-54" (https://skfb.ly/otLTC) by mmickel is licensed under Creative Commons Attribution
"9x39mm SP-5 cartridge (high poly)" (https://skfb.ly/6ZuyX) by Nortenko Dmytro is licensed under Creative Commons Attribution
"Baykar Bayraktar TB2" (https://skfb.ly/oMSy9) by TheDevilsEye is licensed under Creative Commons Attribution
.svg){kind=spacer}