Beyaz Saray’dan adeta ‘kovulmasından’ günler sonra, Zelenskiy Washington'ın talep ettiği maden anlaşmasını imzalamaya hazır olduğunu söylese de, Ukrayna tarafının daha önce sıkça dile getirdiği ‘güvenlik garantisi’ başlığında belirsizlikler devam ediyor.
Anlaşmanın basına yansıyan detaylarında çarpıcı olan ise, ABD’nin söz konusu anlaşmayla ‘süresiz yüzde 50 hisse’ talebi ve ‘çatışmaya düşman tarafların’ Ukrayna'nın yeniden inşasından faydalanmasını engellemeyi amaçlayan ortak bir yatırım fonu oluşturulmasıydı. Zelenskiy, daha önce böyle bir anlaşmanın ülkeyi ‘satmak’ anlamına geleceğini söylemişti.
ABD ile Ukrayna arasında devam eden sürtüşmelerde, Zelenskiy’in önüne ‘ABD yardımları’ ve ‘geri ödeme’ gibi gerekçeler sunulmasının ve Zelenskiy’e yönelik bu aceleci ve sert tavrın altında, ABD’nin ‘ulusal güvenlik riski’ olarak gördüğü Çin’in nadir toprak elementlerindeki küresel liderliği yatıyor.
Küresel üretimin yüzde 60-70’ini, işleme kabiliyetinin ise yüzde 90’ını kontrol eden Çin, nadir toprak elementlerinin üretim ve işleme kapasitesinde açık ara lider.
Nadir toprak elementleri ve lityum gibi kritik mineraller, günden güne büyüyen elektrikli araç sektörü açısından önemli olduğu gibi, hassas savunma teknolojilerinin de vazgeçilmez unsurlarından. Dolayısıyla, nadir toprak elementleri konusu ABD için hem ekonomik savaşın, hem de askeri savunmanın çok önemli bir parçası.
ABD’nin Ukrayna’ya götürmeye çalıştığı barışın altında, yeni rekabet alanları için giriştiği hazırlık yatıyor.
Global toprak rezervleri:
Aslında toprak elementleri alanında ilk adımı atan ülke tarihte Amerika olmuştu. İkinci Dünya Savaşı sırasında, Amerikan askeri mühendisleri bugünkü modern mıknatısların temelini oluşturan nadir toprak metalleri üzerine çalıştı. Ancak son 30 yılda, düşük üretim maliyetleri ve çevresel regülasyonların zayıflığı sayesinde Çin, adım adım bu endüstride mutlak hâkimiyet kurdu.
Ukrayna ise, bu bağımlılığı kırmak için elverişli bir alternatif sunuyor. Kıtanın en büyük lityum, titanyum ve nadir toprak elementleri rezervlerine sahip olan ülke, Batı için yeni bir tedarik hattı olabilir. Dahası, Ukrayna'nın yeraltı kaynakları sadece enerji dönüşümü ve yeşil teknolojiye hizmet edecek değil; aynı zamanda F-35 savaş uçaklarından radar sistemlerine, hipersonik füzelere kadar modern silah sistemlerinin üretiminde de kritik rol oynayacak elementleri barındırıyor.
Zelenskiy yönetimi, bu şartları kabul ederek ABD ve Batı'nın himayesinde hızlı bir yeniden inşa sürecine girebilir. Ancak bu durum, Ukrayna’nın enerji ve maden politikalarını büyük ölçüde dışa bağımlı hale getirecek. Diğer yanda, reddetmek demek; askeri yardımların ve mali destek paketlerinin kesilmesi anlamına geliyor.
Putin'in fırsat kolladığı günlerde, Washington bu boşluğu Çin ya da Rusya’nın doldurmasını istemiyor. Zira kaynaklar üzerindeki kontrol, gelecekteki teknoloji savaşlarında belirleyici olacak.
ABD’nin Ukrayna’ya sunduğu barış teklifi, bu yüzden yalnızca bir ateşkes çağrısı değil. Aynı zamanda, 21. yüzyılın enerji ve teknoloji savaşlarında Batı’nın elini güçlendirecek bir kaynak stratejisinin temel taşını oluşturuyor.
