Sosyal medya kullanıyorsanız son günlerde bu görsel ile karşılaşmama ihtimaliniz neredeyse yok. 

‍

‍

İsrail’in Refah saldırısından sonra yapay zeka ile oluşturulan bu görsel, sosyal medya kullanıcıları tarafından on milyonlarca kez paylaşıldı. Görselde yer alan ‘Tüm gözler Refah’ta ifadesi ise Dünya Sağlık Örgütü’nün Gazze ve Batı Şeria temsilcisi Richard “Rik” Peeperkorn’un şubat ayında yaptığı bir açıklamadan alıntı. 

Peki ama savaş yüzünden yakınlarını kaybeden, evlerini geride bırakan, kaçacak son yer olarak bir çadıra sığınan insanların yaşadıklarını anlatmaya yapay zekanın oluşturduğu bir görsel yeter mi?

‍

Refah’ta ne oldu?

İsrail 7 Ekim’de başlayan savaşta önce Gazze’nin kuzeyini hedef almış, buradaki sivilleri güvenli alan ilan ettiği güneye doğru göçe zorlamıştı. Savaş ilerledikçe sivillerin zorunlu göçü devam etti ve en nihayetinde Mısır sınırındaki Refah dışında gidecek, sığınacak hiçbir yer kalmadı. 

Bir süredir Filistinlileri -ve aslında tüm dünyayı- Refah’a kara operasyonu yapmakla tehdit eden İsrail, 26 Mayıs pazar gecesi Refah’taki bir çadır kenti hedef aldı. Resmi rakamlara göre saldırıya çadırlarında, uykuda yakalanan 45 kişi hayatını kaybetti, ölenlerden bazılarının yanarak can verdiği açıklandı. Birleşmiş Milletler’e göre ise saldırıda ölenlerin sayısı resmi rakamların çok üzerinde. Tahminler o saldırıda 200 kişinin hayatını kaybettiği yönünde. 

‍

‍

Saldırı öncesinde tahliye duyurusu yapmayan İsrail’in Başbakanı Netanyahu, gelen tepkiler sonrasında yaşananların ‘trajik bir hata’ olduğunu öne sürdü, araştırma başlattıklarını açıkladı. Ancak bu açıklamanın samimiyetini sorgulatan haber salı günü geldi. İsrail uçakları bir kez daha çadırlarda yaşam mücadelesi veren Gazzelileri vurdu. Bu kez can kaybı 21 olarak açıklandı. 

İsrail Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı Hanegbi’nin ‘Gazze’deki çatışmaların en az yedi ay daha süreceğini’ söylemesi de İsrail’in durmaya niyeti olmadığının bir başka kanıtı olarak kabul edilebilir.  

Dünyanın tepkisi İsrail’i durdurabilir mi? 

CNN International’a göre pazar gecesi Refah’ı vuran bombalar ABD yapımıydı. Ancak ABD Refah’ta yaşananlardan sonra bile İsrail politikasında değişikliğe gitmedi. Washington’dan “Refah saldırısı kırmızı çizgilerimizi aşmadı, İsrail'e desteğimiz devam ediyor” açıklaması geldi. ABD’nin eski BM Daimi Temsilcisi Nikki Haley de hiçbir sakınca görmeden İsrail’in Gazze’ye atmaya hazırlandığı bir füzenin üzerine ‘Bitirin onları’ yazdı.

‍

‍

Her siyasetçi onlar gibi değil; İspanya, İrlanda ve Norveç’in liderleri söz verdikleri gibi Filistin Devleti’ni resmen tanıdı. Onların attığı bu adımın AB’yi ve Batı ülkelerini harekete geçirip geçirmeyeceğini zaman gösterecek. Tam da bu noktada, Yunanistan’ın eski maliye bakanı Varufakis’in sorduğu o soruyu hatırlamakta fayda var… “Holokost’a ilişkin haklı suçluluğunuzun ortadan kalkması için ne kadar Filistinlinin kanı akmalı?”

‍

Yapay zeka acımızı anlar mı?

Tüm bunlar olurken o acıyı ‘temsil eden’ bir görüntü yapay zeka tarafından oluşturuldu ve sosyal medya akışımıza dahil edildi. Bir çölün ortasında göz alabildiğine çadır, hemen arkasında dağlar ve üzerinde ‘Tüm gözler Refah’ta’ yazısı…

Bazı klişeleri görmek içinse görsele biraz daha yakından bakmak gerekiyor. Çünkü çadırların yerleştirildiği alan -Ortadoğu denildiğinde akla gelen belki de ilk şey olan- bir çöl. Dağların üzerindeki kar ise kardan çok pamuğa benziyor. Yani bu görüntü Refah’ta olan biteni pek de anlatmıyor, gerçek resmi ortaya koymuyor. Gerçekte olan ise işte bu…