21 Mayıs’ta Singapur Hava Yolları’na ait bir uçakta meydana gelen, 1 kişinin öldüğü çok sayıda kişinin de yaralandığı şiddetli trübülans uçuş korkusu olanlar için dehşet vericiydi. Ancak uçmaktan korkmayanlar için de kötü bir haber var. Küresel iklim değişikliği sebebiyle trübülanslar artıyor. Önümüzdeki yıllarda da artmaya devam edecek. Bundan sonra gökyüzündeki sarsıntılı uçuşlara daha fazla denk geleceğiz.

Türbülans nedir ve neden olur, sorusuna yanıt ararken, dünyanın en türbülanslı uçuş rotalarını mercek altına alıyoruz. 

21 Mayıs’ta Londra'dan Singapur'a gittiği sırada büyük bir türbülansa giren yolcu uçağındaki bir İngiliz yolcu öldü, yedisi ağır olmak üzere birçok yolcu yaralandı. Yolcular, uçağın birden irtifa kaybettiğini ve emniyet kemeri takmayanların kabinin tavanına çarptıklarını anlattı.  Singapur Havayolları ise uçağın Myanmar üzerinde "ani aşırı türbülans" yaşadığını açıkladı. Boeing 777 tipi uçak, çoğu Avustralya, İngiltere, Yeni Zelanda ve Singapur vatandaşı 211 yolcu ve 18 mürettebat taşıyordu.

‍

Uçağın ani irtifa kaybetmesi insanların ve nesnelerin kabinin içinde yerlerinden fırlamasına neden olmuştu. Uçak Tayland'ın Bangkok kentine acil iniş yapmak zorunda kaldı. Açıklamalara göre hayatını kaybeden 73 yaşındaki İngiliz vatandaşı Geoff Kitchen'ın bilinen bir kalp sorunu vardı, kendisi muhtemelen kalp krizinden öldü.  Ağır yaralananların çoğunun başlarından darbe alırken 23 yolcu ve bir mürettebatta ise hafif şekilde yaralanmıştı. 

Yolcular yaşadıkları dehşeti anlatırken, emniyet kemeri takmayanların kendilerini tavanda bulduğuna dikkat çekti, BBC’ye konuşan Andrew Davis isimli yolcu ise “Tek hatırladığım eşyaların havada uçuştuğu. Her tarafım kahve olmuştu. İnanılmaz sert bir türbülanstı” dedi.

‍

Türbülans nedir ve neden olur? 

Havacılıkta türbülans, hava akımlarındaki düzensizlikler nedeniyle uçağın ani hareketler yaşaması olarak tanımlanabilir. Türbülans, jet akımları, dağ dalgaları ve hava cepheleri gibi çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Kaçınması zor olan "Açık hava" türbülansı olarak bilinen türdür. Bu türbülansın tespit edilmesi zordur. Açık hava türbülansı 12.000-18.000 metrede bulunan ve hızlı akan bir "hava nehri" olarak tarif edilebilecek jet akımının etrafında meydana gelir. Jet akımları batıdan doğuya doğru dar bir şerit halinde esen güçlü rüzgarlardır.

Türbülansın tehlikesi ne?

Havacılık uzmanları, uçakların türbülansın yol açabileceği en kötü durumlara karşı dayanıklı olacak şekilde tasarlandığını ve türbülansın bir uçağı yok etmesinin "pek olası olmadığını" belirtiyor. Yine de Singapur örneğinde olduğu gibi şiddetli savrulmalar insanlar için büyük tehlike yaratabilir, emniyet kemeri takmayan yolcular için pek çok tehlike söz konusu olabilir.  

Kaçma yolu var mı? 

Pilotlar, uçuştan önce aldıkları özel hava tahminlerine göre rotalarını planlar ve çoğunlukla da gök gürültülü fırtınalardan kaçınabilmeleri mümkün olur. Ancak "açık hava" türbülansından kaçınmak her zaman mümkün olmayabilir. Ayrıca pilotlar, aynı rotada kısa bir süre önce geçiş yapmış meslektaşları tarafından uyarılabilirler. Pilotlar ve uçak mürettebatı trübülansa nasıl müdahale edecekleri konusunda eğitim almış olsalar da trübülanstan tamamen kaçmak mümkün değildir. 

Küresel ısınmanın etkisi

Bilimsel araştırmalar türbülansın arttığını gösteriyor. NewScientist’teki makaleye göre 1979'dan 2020'ye kadar geçen sürede, Kuzey Atlantik üzerindeki şiddetli türbülans sürelerinin yüzde 55 arttığı görülüyor. Artışın, iklim değişikliğine bağlı olarak hava akımlarında meydana gelen değişiklikler ve jet akımlarının daha güçlü hale gelmesiyle ilişkili olduğu düşünülüyor. 

Bu bulgular, türbülansın gelecekte daha sık ve şiddetli hale geleceğini öngören araştırmalarla destekleniyor.  İklim değişikliği, atmosferin daha sıcak hale gelmesini ve bu da hava akımlarında ani değişimler görülmesini tetikliyor. Bu durumda, önümüzdeki yıllarda havayolu şirketleri güvenlik önlemlerini ve trübülans tahmin sistemlerini geliştirmesi gerekiyor. 

Peki dünyadaki en türbülanslı uçuş rotaları hangileri? 

1-  Santiago (SCL) - Santa Cruz (VVI)
2- Almatı (ALA) - Bişkek (FRU)
3- Lanzhou (LHW) - Chengdu (CTU)
4- Centrair (NGO) - Sendai (SDJ)
‍5- Milano (MXP) - Cenevre (GVA)