Hepimiz stres dolu bir çağda yaşıyoruz. Özellikle İstanbul, Ankara ya da İzmir gibi metropollerde yaşayan bizler için stres günlük hayatın bir parçası. Kimimiz yeni bir belirsizliğe adım atarken geçmişin güvenli hatıralarına daha sıkı sarılıp nostaljik duygulara kapılıyor, kimimiz ise bu yoğun stresle kendimizi tüketiyoruz. Modern hayatın karmaşası, teknolojiyle iç içe geçen yaşamlarımızda hızla artan bilgi akışı ve sürekli yenilenen gündemler, bizleri sürekli bir tetikte olma hâline sürüklüyor. Bu nedenle stres yönetimi artık hayati bir beceri haline geldi. Biyopsikolog Mary Poffenroth’un son kitabı Brave New You: Strategies, Tools, and Neurohacks to Live More Courageously Every Day (Cesur Yeni Sen: Daha Cesur Bir Yaşam İçin Stratejiler, Araçlar ve Nörohack’ler) özellikle stresle başa çıkmada kullanılan etkili yöntemleri öne çıkarıyor. Özellikle ABD basınında yeniden gündeme gelen bu tavsiyeler, beynimizin stres karşısında nasıl çalıştığını anlamamızı ve bu süreci kontrol altına almamızı sağlayan beyin hack’leri içeriyor.

Poffenroth’un önerileri, stresin biyolojik ve psikolojik etkilerine karşı daha güçlü bir duruş sergileyebilmemiz için nörobilim ve psikoloji temelli çözümler sunuyor. Önerdiği farklı çözümler ise kitabın popüler olmasında ana etken.

Stresle başa çıkmak: Korkunu tanı

Poffenroth, stresin kökeninde yer alan korku duygusunun kontrol altına alınabileceğini belirtiyor. Bu noktada RAIN metodunu öneriyor: Recognize (Tanı), Assign (Atfet), Identify (Belirle), ve Navigate (Yönlendir). RAIN metodu, stresin kaynağına inmeyi hedefliyor. Metoda göre stresli bir durumda, hissedilen duygunun daha spesifik bir şekilde tanımlanmasına çalışılıyor. "Stres" gibi genel bir terim yerine, "kaygı," "panik" veya "bunalmışlık" gibi daha net bir kelime seçmenin, yaşadığınız duyguyu daha iyi anlamamıza yardımcı olacağı vurgulanıyor.

Biyopsikolog Poffenroth'a göre stresi çoğu zaman, kontrol kaybı ya da yetersizlik hissi gibi temel bir sebep sağlıyor. Yazar tarafından RAIN metodu, duyguları kontrol altına almak için odaklanmayı sağlayacak bir strateji olarak öne çıkarılıyor.

Aromaterapi

Güçlü kokuların beyindeki korku merkezini doğrudan etkilediği biliniyor. Biyopsikolog Poffenroth’a göre bu noktada çay ağacı yağı veya nane gibi keskin kokular, beyni “korku sarmalından” çıkarabiliyor. Yazara göre özellikle stresli anlarda, bu tür bir aromanın kısa süreli de olsa sakinleştirici bir etkisi var ve prefrontal korteksin yeniden devreye sokarak daha yaratıcı ve odaklı düşünmeye yardımcı olabiliyor.

Vagus siniri

Biyopsikolog Mary Poffenroth’a göre, vagus siniri, vücudunuzu stresli durumlarda sakinleştirmenin en etkili yollarından biri olarak öne çıkıyor. Vagus siniri, beyinden karın bölgesine kadar uzanan uzun bir sinir olup, vücudun “dinlen ve sindir” tepkisini tetikleyerek stres tepkilerini azaltmaya yardımcı oluyor.

Poffenroth, bu siniri uyarmak için başparmak ve işaret parmağınız arasındaki bölgeye hafifçe masaj yapmayı öneriyor. “Valley Pinch” olarak bilinen bu teknik, beynin tehlike algısını azaltarak korku ve kaygıyı yatıştırıyor.

Göz egzersizleri

Biyopsikolog Mary Poffenroth’a göre, göz egzersizleri stres anlarında bedensel rahatlama sağlamak için etkili bir yöntem sunuyor. Poffenroth, bu egzersizi uygulamak için bir kalem veya parmağınızı burnunuzun ucuna yerleştirip ona odaklanmanızı, ardından kolunuzu yavaşça ileri doğru uzatarak gözlerinizi hareket ettirmenizi öneriyor. Kolunuzu tamamen uzattıktan sonra parmağınızı veya kalemi tekrar burnunuza doğru yaklaştırarak gözlerinizi geri çekmenizi tavsiye ediyor. Bu basit göz hareketleri, vücudunuza güvenli bir alanda olduğunuza dair bir sinyal göndererek, stres seviyenizi azaltmaya yardımcı oluyor.

Soğuk duş

Biyopsikolog’a göre, soğuk suyla temas etmek, stres seviyesini hızlı bir şekilde düşürmenin doğal yollarından biri olarak öne çıkıyor. Soğuk duş almak, yüzünüzü soğuk suyla yıkamak veya kısa bir süre dışarıda soğuk havaya maruz kalmak, vücuda "dalgıç refleksi" adı verilen fizyolojik bir tepkiyi tetikleyerek stres tepkilerini yatıştırmaya yardımcı oluyor. Poffenroth, bu yöntemlerin kalp atış hızını yavaşlattığını ve kaygı düzeyini düşürerek zihinsel sakinlik sağladığını belirtiyor. Özellikle stresli anlarda soğuk suyla yapılan bu kısa uygulamalar, rahatlamaya hızlıca geçiş yapmanıza destek oluyor.