Derinlemesine, Etkileşimli Hikâyeler
Aboneler için derinlemesine ve etkileşimli hikâyeler hazırlıyoruz, özel dosya haberleri zengin sayfa deneyimleriyle sunuyoruz.
Yapay Zekâ Destekli Haber Akışı
Yapay zekâ asistanımız Alara AI abonelik deneyiminin bir parçası. Abonelere özel anlık haber akışıyla sıradan gündemin ötesini vadediyoruz.
Özel Haber Bültenleri
Aboneler için haftalık olarak özel haber bültenleri hazırlıyoruz, bu bültenlerle önemli olayları topluluğumuz için derliyoruz.
Dijital Topluluk Deneyimi
Abone olan kişiler ayrıca dijital topluluğumuzun bir parçası oluyor. Biz, yeni nesil medya paydaşı olarak abonelerimizi yolculuğumuzun doğrudan bir parçası olarak görüyoruz.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
%
Zaten bir hesabınız var.
Ödeme işlemini tamamlamak için buraya tıklayın
Zaten bir hesabınız var.
Ödeme işlemini tamamlamak için buraya tıklayın

Bir ihtimal daha var: KAAN

F-35 veya EuroFighter Türkiye için şart mı?

Modern havacılık tarihi 1903’de, Amerika’da Wright kardeşlerin ilk defa motorlu uçak uçurmasıyla başlar. Türkiye’nin bu yıllarda havacılığa gösterdiği ilgi ise pek bilinmez. Oysa Wright kardeşlerden sadece 6 yıl sonra 1909 Osmanlı İmparatorluğu askeri havacılık için kolları sıvar.

1911’de bugün Türk Hava Kuvvetleri’nin öncüsü olarak kabul edilen Tayyare Komisyonu kurulur. Birinci Dünya savaşı yılları boyunca Türk havacıları savaşta önemli roller üstlenirken, uçak sayısı 90’a kadar çıkar.

Osmanlı İmparatorluğu, 1. Dünya savaşı sırasında Fransa, Almanya, İtalya, Britanya gibi güçlerle birlikte önemli sayıda bombardıman ve avcı uçağına sahipti. Kurtuluş Savaşı yıllarında ise Milli Mücadele hareketi, çoğu kırımdan geçmiş ve onarılması gereken sınırlı bir hava gücünden yararlanabildi.

Kurtuluş’un ardından kurulan genç Türkiye Cumhuriyeti ise gözünü gökyüzünden asla ayırmayacaktı. Çünkü Türkiye’nin havacılıktaki ilerleme rotasını belirleyen ’İstikbal Göklerdedir’ diyen Mustafa Kemal Atatürk’ün vizyonuydu.

Genç Cumhuriyet, sayısız zorluklara rağmen 1923’ten sonra her alanda ‘yeniden kuruluş’u hedefliyordu, ne var ki 1929’daki küresel ekonomik buhran ve 1939’da başlayan İkinci Dünya Savaşı, havacılık alanında Türkiye’nin istediği atılımı yapmasına imkan vermedi.

Bu olumsuz atmosfere rağmen 1940’a gelindiğinde Türkiye’nin hava envanterindeki uçak sayısı 500’e ulaştı. Ancak bu dönemde Türkiye’nin envanterinde jet uçağı yoktu. 1950 yılında eldeki uçaklara ek olarak jet uçağı alınmasına karar verildi. Türkiye’nin 1952 yılında NATO’ya girmesiyle birlikte jet uçaklarına geçiş hızlandı ve eski tip pervaneli uçaklar hizmet dışı bırakıldı.

Türkiye, dünyanın iki kutba ayrıldığı ‘Soğuk Savaş’ yıllarından günümüze kadar, başta ABD olmak üzere NATO’daki müttefiklerinden çok sayıda ve farklı amaca hizmet eden askeri uçak satın aldı.

Bugün Türk Hava Kuvvetleri envanterinde 1.057 adet hava aracı bulunuyor. Türkiye bu sayıyla, dünyada askeri hava aracı sayısı sıralamasında ilk 10 ülke arasında yer alıyor. Türk Hava Kuvvetleri, dünyanın en önde gelen hava kuvvetleri arasında gösteriliyor.

Bugün muharip kapasitesi 230’un üzerinde 4. Nesil, F-16 savaş uçağı ve artık yaşı epeyce ilerlemiş olarak görülen 30 adet 3. Nesil F-4E terminatör savaş uçağı bulunuyor. Türkiye insansız savaş uçaklarına da büyük önem veriyor ancak insansız savaş uçaklarının şu anda 5. Nesil savaş uçaklarının yerini doldurması mümkün görünmüyor.

Türkiye 5. Nesil savaş uçağı ihtiyacını karşılamak için 1999’da F-35 projesine program ortağı olarak katıldı. Ancak Türkiye 1.4 milyar dolar yatırım yaptığı, 139 farklı parçasını ürettiği programdan ABD tarafından çıkarıldı. ABD’nin gerekçesi Türkiye’nin Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi satın almasıydı.

Sipariş edilen F-35’lerden ilki Haziran 2018’de Türkiye’ye teslim edildi, ancak s-400 krizi ile önce teslimatlar durduruldu sonra da Türkiye için üretilen uçakların ABD’ye verilmesine yeşil ışık yakıldı.

Türkiye Ekim 2021’de F-35’ler için ödediği 1.4 milyar doların karşılığında ABD’den F-16 almak için teklifte bulundu. Bu tekliften neredeyse 2,5 yıl sonra Amerikan yönetimi Türkiye’ye F-16 satışına onay verdi. Anlaşma kapsamında Türkiye 40 yeni F-16 alacak ve elindeki 79 adet F-16’sı ise modernize edilecek.

Ancak Washington, Ankara’ya F-16 satışına onay verirken aynı gün, başka bir anlaşma ile Yunanistan’a da F-35 satmak için karar aldı. Bu karar tam da Türkiye’nin 5. nesil savaş uçağı konusunda alternatif arayışının hızlandığı bir dönemde geldi.

Son olarak Milli Savunma Bakanı Güler, “Kendi yerli milli uçağımızı kullanmak dururken F-35'i kullanabilir miyiz, kullanmalı mıyız? Benim şahsi görüşüm; kesinlikle alma taraftarı değilim” dedi. Ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın EuroFighter’ın ortaklarından biri olan Almanya’ya yaptığı ziyarette de konu gündeme gelince, gözler, F-35’in alternatifi sayılan Avrupa Birliği ortak yapımı EuroFighter’a çevrildi.

Peki F-35 ve EuroFighter’ın özellikleri neler?

F-35

Lockheed Martin'in ürettiği 5. nesil savaş uçağı

  • Kanat Açıklığı 10,7 m

  • Kanat Alanı 42,7 m2

  • Yükseklik 4,33 m

  • Uzunluk 15,67 m

  • Tek pilot ve tek motorlu

  • Havadan havaya, havadan karaya ve gemisavar füze atma kapasitesi

  • Radar sistemi

  • Radarda düşük görünürlük

  • Das sistemiyle 360 derece görüşü

EuroFighter

İngiltere, Almanya, İtalya ve İspanya ortak yapımı çok rollü savaş uçağı

  • Kanat Açıklığı 10,95 m

  • Kanat Alanı 51,2 m2

  • Yükseklik 5,28 m

  • Uzunluk 15,96 m

  • İki Eurojet EJ200 motoruna sahip

  • Tek ve çift pilotlu versiyonları var

  • Havadan havaya ve havadan karaya füze atma kapasitesi

  • Radar sistemi

Türkiye’nin F-35 ya da EuroFighter dışında seçenekleri de var. Bunlardan biri F-35’in en büyük rakibi olan Rusya yapımı  SU-57 savaş uçağı. Ancak göründüğü kadarıyla, S-400’lerin Türkiye’nin batıyla ilişkilerinde yarattığı tahribatın daha da derinleşmemesi adına Türkiye bu seçeneği şimdilik dile getirmekten kaçınıyor.

Peki Türkiye’nin 5. Nesil  savaş uçağı arayışı için ‘bir ihtimal daha’ var mı?

Bu sorunun yanıtı açık: Türkiye’nin  uzun süredir üzerinde çalıştığı ve yavaş ilerlese de belli bir noktaya getirdiği, popüler tabirle ‘yerli ve milli’ bir savaş uçağı projesi bulunuyor. Türkiye aslında savaş uçağı üretiminde sanıldığı kadar geride değil. Bundan tam 35 yıl önce Türk havacılığında tarihi bir dönemeç yaşandı, montajı tamamen Türkiye’de yapılan ilk F-16 Hava Kuvvetleri envanterine girdi. 

Türkiye, 1980’li yılların başında ABD’den F-16 satın almaya karar verdiğinde sözleşmeye ‘Türkiye’de üretim şartı’ koymuştu. 1987’ye kadar ABD’de üretilen 8 adet F-16 Türkiye’ye teslim edildi. Ardından F-16’ların Türkiye’de montaj ve üretim süreci başladı. Türkiye 90’lı yıllar boyunca toplamda 278 adet F-16 üretirken Mısır’ın ABD’den satın aldığı 46 adet F-16 uçağın üretimi de Türkiye’de gerçekleşti.

Türkiye’nin F-16 projesindeki 35 yıllık bilgi birikiminin milli muharip uçak için büyük bir avantaj yarattığı açık. Türk Havacılık ve Uzay Sanayi (TUSAŞ) milli muharip uçak projesi olan KAAN’a 2016 yılında başladı. 2017’den beri geliştirilen KAAN’ın 2030’lu yıllardan itibaren kademeli olarak devreden çıkartılması düşünülen F-16 uçaklarının yerini alması hedefleniyor.

KAAN

5. nesil çok rollü savaş uçağı

  • Kanat Açıklığı 14 m

  • Uzunluk 21 m

  • Yükseklik 6 m

  • İlk uçuşunu bu yıl içinde yapması planlanıyor

  • Yerli motor çalışmasının 2028’de sonuçlanması bekleniyor

Katkıda Bulunanlar

Hikaye, Araştırma: Mahir Boztepe

Kürasyon: Anıl Basat, Ilgaz Fakıoğlu

3D Modeller:

"F16-C Falcon" (https://skfb.ly/osUYX) by Carlos Maciel

"F-35 Lightning II - Fighter Jet - Free" (https://skfb.ly/oJJCL) by bohmerang

"Eurofighter Typhoon - Fighter Jet - Free" (https://skfb.ly/oJEG9) by bohmerang

"KAAN" - TUSAŞ